Adwent w kalendarzu liturgicznym stanowi początek roku kościelnego. Z wyjątkiem Kościołów prawosławnych, obchodzących początek roku 1 września, całe chrześcijaństwo rozpoczyna rok liturgiczny wraz z pierwszą niedzielą Adwentu.
Łacińskie słowo „adventus” jest tłumaczeniem greckiego „epifaneia” i „parusia”. Oznacza przyjście, nadejście, przyszłość. „Tak więc już samo słowo wyraża osobliwy splot teraźniejszości i przyszłości, istnienia i jeszcze-nie-istnienia, posiadania i oczekiwania” – napisał o Adwencie Karl Rahner w książce „Mały rok kościelny”.
Liturgia
W liturgii adwentowej święcimy pamiątkę Wcielenia Słowa Bożego, które już się dokonało i które trwa, oraz oczekiwanie ponownego przyjścia Chrystusa: na sąd ostateczny i ostateczne odkupienie – które jeszcze nie nastąpiło.
Adwent uobecnia oczekiwanie przedchrześcijańskie na przyjście zbawienia, teraźniejszość zbawienia w Jezusie Chrystusie , które już się dokonało oraz przyszłość tego zbawienia – jeszcze ukrytą, ale która zostanie odsłonięta na końcu czasów.
W Adwencie wspominamy więc to, czym byliśmy przed Chrystusem, czym jesteśmy dzięki Niemu i czym będziemy. W Adwencie trzeba święcić „pamięć zbawienia już dokonanego, bo jest ono naszym tylko o tyle, o ile przyjęliśmy je jako swoją teraźniejszość; i wreszcie pamięć przyszłości, bo teraźniejsze zbawienie istnieje tylko wtedy, jeśli zostaje przyjęte jako zawierający obietnicę zadatek ostatecznego odkupienia” (K. Rahner).
Geneza i historia
Dla pierwszych chrześcijan wyrażenie „adventus Domini” oznaczało przyjście Chrystusa w tajemnicy Wcielenia i Jego drugie przyjście w chwale. Dopiero później termin ten przyjął się na oznaczenie okresu przygotowania na Boże Narodzenie.
Najstarsza wzmianka o okresie przygotowania na przyjście Pana znajduje się w „Liber mysteriorum” św. Hilarego, biskupa Poitiers (+ 367).
O trzytygodniowym okresie przygotowania na święto Epifanii w Hiszpanii wspomina IV kanon synodu w Saragossie z 380 r., żądając od wiernych codziennego uczęszczania do kościoła. Pod koniec V w. przedłużono ten okres przygotowania do 40 dni i zaczynał się on już 11 listopada (św. Marcina). W Galii w V wieku obowiązywał w Adwencie post.
W Rzymie w tym czasie Adwent nie był jeszcze znany. Pojawił się on w Wiecznym Mieście w VI w. i obejmował dwie niedziele przed Bożym Narodzeniem. Nie miał on wtedy charakteru pokutnego aż do VIII w., gdy tradycja rzymska połączyła się z gallikańską dzięki reformie liturgicznej papieża Grzegorza Wielkiego.
Współcześnie Adwent obejmuje 4 tygodnie przed świętami Bożego Narodzenia.
Zwyczaje
Wieniec adwentowy
Jednym z najbardziej wymownych zwyczajów w okresie poprzedzającym Boże Narodzenie jest wieniec adwentowy, czyli upleciony z gałązek świerku, jodły, sosny lub daglezji wieniec z czterema świecami. Symbolizuje on wspólnotę oczekującą w miłości i radości przyjścia swego Pana.
Wieniec adwentowy upowszechnił przed 170 laty niemiecki teolog i działacz społeczny, protestant Jan Henryk Wichern z Hamburga. W założonej przez siebie szkole i przytułku dla sierot wprowadził go z myślą o swoich podopiecznych. Chciał nadać świetlicy, w której zbierały się dzieci bardziej rodzinny charakter, który jednocześnie sprzyjałby modlitwie. W Polsce zwyczaj ten pojawił się po pierwszej wojnie światowej.
Jest możliwe, że wymyślając wieniec adwentowy Wichern czerpał z tradycji żydowskiego święta Chanuka, bowiem jego charakterystycznym elementem jest zapalanie po jednej świecy w każdy z ośmiu dni tego święta. Dokładnie analogicznie zapapla się po jednej świecy dla każdego tygodnia Adwentu w przypadku świec wieńca adwentowego.
Wieniec umieszcza się w pobliżu Stołu Pańskiego w kościele, a także w centralnym miejscu w domu, najlepiej na stole, przy którym spotyka się rodzina.
Ewa Jóźwiak